Deprem Sonrası Yaygınlaşan Yanlış Bilgiler: 6 Şubat Örneği

Giriş: Kriz anlarında bilgi kadar yanlış bilgi de hızla yayılır

6 Şubat 2023’te Türkiye’de meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremler, yalnızca büyük bir fiziksel yıkıma değil, aynı zamanda büyük çaplı dijital bilgi kirliliğine de neden oldu. Bu süreç, afet anlarında yaygınlaşan dezenformasyonun ne kadar ölümcül etkiler yaratabileceğini gözler önüne serdi. Bu yazıda, 6 Şubat örneği üzerinden afet anlarında yayılan yanlış bilgilerin türlerini, etkilerini ve nasıl doğrulanabileceğini ele alıyoruz.

1. Görsel Dezenformasyon: Nerede, Ne Zaman Çekildi?

Deprem sonrasında en sık karşılaşılan manipülasyon türlerinden biri, başka ülkelerden veya yıllardan kalma görüntülerin paylaşılmasıydı.

Örnekler:

1999 Marmara Depremi’ne ait görüntüler “Hatay” etiketiyle servis edildi.
Suriye iç savaşına ait enkaz videoları, Kahramanmaraş’tan gibi paylaşıldı.
Uydu görüntüsü gibi gösterilen sahte yapılar dolaşıma sokuldu.

📌 Dogrula.org, bu dönemde tersine görsel arama araçlarıyla 30’dan fazla sahte görseli çürüttü.

2. Kurumsal Dezenformasyon: Sahte Paylaşımlar

Resmî kurumların adı kullanılarak yapılan sahte duyurular paniği büyüttü.

“AFAD sahaya inmedi.”
“TSK izin vermediği için yardım ulaşamıyor.”
“Kızılay sadece parayla çadır veriyor.” (Bu bilgi daha sonra kurumsal krize dönüşecek bir doğruluk kontrolü konusu oldu.)

📌 Teyit.org, 3 gün içinde 50’den fazla yalan içerik tespit etti.
💬 UNDP Türkiye:

“Afet anlarında yanlış bilgi, ikinci bir felaket etkisi yaratabilir.”